Ankrajların Etkisinde Kaldığı Yükleme Tipleri
- Eksenel çekme ve kesme etkisi altındaki ankrajlar
- Kesme etkisi altındaki ankrajlar
- Eğilme etkisi altındaki ankrajlar
- Eksenel çekme etkisi altındaki ankrajlar olarak gruplandırabilirler
Ankraj Nedir?
Ankraj, İngilizce kökenli bir kelime olan anchor kelimesinden gelir. Kelime anlamı olarak, bir şeyi sabit pozisyonda tutabilmek için o şeyi bağlama işlemine denir. Sabitleme işlemi ile alakalı bir terimdir. Bir çelik donatının ya da yapı elemanının başka ortam, başka eleman veya başka malzeme arasına sokularak sabitlenmesi işlemidir. Yani ankraj işleminde amaç demir ya da çelik malzemesini duvar veya kolon yüzeyine yani beton içerisine yerleştirmektir.
Belli bir açıyla zemin içerisine açılan deliğe, korozyona karşı korumalı ve yüksek dayanımlı olan özel çelikten yapılmış öngermeli halatlar demeti ya da bir halat yerleştirilmesiyle gerçekleşir. Bu yapısal işlem beton enjeksiyonu yapılarak oluşturulan bir uygulamadır. Ankrajlar, zemin üzerine uygulanan gerilme kuvvetini iletir. Bir yapı elemanı olan ankrajların çelik ve beton gibi hesabının yapılması gerekir. Küpeşte, metal ayaklar, filiz ekimi gibi elemanların sabitlenmesi ankraj işine örnek olarak verilebilir. Ankrajlama sırasında farklı kimyasal yapıdaki ankraj malzemeleri kullanılır.
Ankraj Türleri
Taze Betona Yapılan Ankrajlar
Bu uygulamada farklı farklı kanca tipleri kullanılır. Kanca tipi seçilirken yapılacak ankraj sayısı ve imalat kolaylığı gibi faktörler etkili olur. Genellikle betonarme ile çelik elemanların birleştirileceği durumlarda taze beton yapılan ankraj kullanılır. Çeliğin yerinde bırakılması gerektiğinde sıyrılmaya direnç gösteren somunlar, gönyeler ve plakalar mevcuttur.
Sertleşmiş Betona Yapılan Ankrajlar
Sertleşmiş betona sonradan ekilen mekanik ankrajlara denir. Uygulanması kolay olduğu için çok tercih edilen bir uygulamadır. Daha önce açılmış olan ankraj deliğine sokularak yerleştirilen ankrajlar, şişerek ankraj deliğini kaplayabilmeleri için cıvatalar ile sıkıştırılırlar. Bu sayede kuvveti delik ile ankraj arasında oluşan sürtünme kuvvetleriyle taşırlar.
Ankrajın Elemanları Nelerdir?
- Ankraj deliği: Ankraj elemanın yerleştirileceği betonda açılan deliğe denir.
- Kafa: Plaka üzerinde bulunur ve sıkılaşmayı sağlar.
- Çelik Halat: Yüksek vanadyum ve karbon alaşımlarından üretilen elemandır.
- Merkezleyici: Ankrajın merkeze yerleştirilmesini sağlar.
- Plaka: Kafa ile zemin arasındaki taşıyıcı elemandır.
- Kama (Grip): Gerdirme esnasında halatları sabitlemek için kafa içerisine yerleştirilir.
- Koruge Boru: Ankrajın deliklerine yerleştirilen boru, ankraj elemanını korozyondan korur.
- Ankraj Kökü: Zemine öngerme kuvvetini aktarır
- Enjeksiyon: Basınç ile ankraj deliğine doldurulan harçtır.
- Ayırıcı: Ankrajın malzemelerini bir arada tutarak nizami şekilde ayırır.
Ankraj Uygulaması Nasıl Yapılır?
Yukarıda sayıldığı gibi farklı türleri olan ankrajların uygulaması aşağıdaki yönergeler ile de yapılabilir.
- İlk olarak ankraj yapılacak duvar ya da beton matkap ile delinir.
- Delme işlemi sonrası delik içerisinde kalan beton kırıntıları ve toz parçaları, deliğe hava sıkılarak temizlenir.
- Delik içine yapıştırıcı malzeme sıkılır.
- Epoksi sıkılan deliğin içine demir yerleştirilir.
- Son olarak kuruması ve mukavemet kazanması beklenir.
Ankraj Kullanmanın Yararları
Ankraj kullanmanın hem güvenlik açısından hem de ekonomik açıdan pek çok yararı vardır. Yararları aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır.
- Ankraj kullanıldığında arka dolguya ihtiyaç kalmaz.
- Hem kalabalık bölgelerdeki hem de derin kazılarda güvenli ve ekonomik olarak yapılır.
- Zeminde beklenmeyen herhangi bir sorun ile karşılaşıldığında alternatif çözümler bulunmasına olanak sağlar.
- Yatayda kazı alanını azaltarak inşaat alanına yakın yol, bina, su ve elektrik gibi sistemlerin zarar görmesini engeller.
- Geçici kazı sistemi için kalıcı yapının parçası olarak kullanılabilir.
- Kazı daha dar yapıldığında zeminde oluşabilecek zedelenmeyi azaltır.